Rodzaje chorób autoimmunologicznych
Choroby autoimmunologiczne można podzielić na dwie główne kategorie. Pierwszą z nich stanowią choroby autoimmunologiczne narządowo-swoiste. W tym przypadku układ odpornościowy atakuje konkretny narząd lub tkankę, np. tarczycę (choroba Hashimoto), trzustkę (cukrzyca typu 1) lub mózg (stwardnienie rozsiane). Druga kategoria to choroby autoimmunologiczne układowe. Reakcja autoimmunologiczna dotyczy tu wielu narządów i układów. Tak się dzieje w przypadku tocznia rumieniowatego układowego (SLE) czy twardziny układowej.
Wśród najczęściej występujących chorób autoimmunologicznych należy wymienić również łuszczycę, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół Sjögrena, chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz miastenię.
Objawy chorób autoimmunologicznych
Objawy chorób autoimmunologicznych są niezwykle zróżnicowane i zależą od tego, które tkanki lub narządy zostały zaatakowane przez układ odpornościowy. Symptomy mogą obejmować:
- przewlekłe zmęczenie i osłabienie;
- bóle mięśni i stawów;
- gorączkę i dreszcze;
- wysypki skórne;
- suchość oczu i jamy ustnej;
- zaburzenia widzenia;
- problemy z trawieniem;
- zaburzenia funkcjonowania narządów wewnętrznych.
Diagnostyka chorób autoimmunologicznych
Proces diagnostyczny chorób autoimmunologicznych opiera się na kompleksowym podejściu, obejmującym:
- badanie lekarskie i wywiad medyczny – lekarz zwraca wówczas uwagę na występujące objawy, przebieg choroby oraz czynniki ryzyka;
- badania laboratoryjne – oznaczanie poziomu przeciwciał, markerów zapalnych oraz innych parametrów, które mogą wskazywać na obecność choroby autoimmunologicznej;
- badania obrazowe – m.in. tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny i ultrasonografia pozwalają ocenić stan narządów i tkanek;
- testy immunologiczne – umożliwiają identyfikację przeciwciał przeciwjądrowych (ANA) oraz specyficznych autoprzeciwciał charakterystycznych dla danej choroby.
Kluczową rolę w diagnostyce odgrywają testy serologiczne, dzięki którym można wykryć obecność autoprzeciwciał i określić ich miano.
Badanie ANA (przeciwciała przeciwjądrowe)
Profil ANA to ogólne określenie grupy testów, które identyfikują obecność przeciwciał przeciwjądrowych (ANA) w surowicy krwi. Badanie obejmuje zazwyczaj wykrywanie przeciwciał skierowanych przeciwko różnym komponentom jądra komórkowego, takich jak DNA, RNA, histony, rybonukleoproteiny itp. Profil ANA jest wykorzystywany do diagnostyki chorób autoimmunologicznych, takich jak toczeń rumieniowaty układowy (SLE), twardzina, zespół Sjögrena, i inne. Wynik dodatni w teście ANA wskazuje na potrzebę dalszych, bardziej szczegółowych badań.
ANA-3 jest bardziej zaawansowane niż badanie profilu ANA. Zwykle zleca się je, gdy pacjent wykazuje objawy sugerujące chorobę autoimmunologiczną, takie jak przewlekłe zmęczenie, bóle stawów, wysypki skórne, suchość błon śluzowych, zmiany na skórze, nadwrażliwość na światło lub inne niespecyficzne dolegliwości. Co wykrywa badanie ANA-3? Ten test identyfikuje dokładnie, które przeciwciała są obecne, co może pomóc w precyzyjniejszej diagnostyce. Pozytywne wyniki badania ANA-3 mogą być pomocne w monitorowaniu aktywności choroby i odpowiedzi na leczenie, także w przypadku specyficznych chorób autoimmunologicznych.
Badanie ANCA (przeciwciała przeciwko cytoplazmie granulocytów)
Test ANCA wykrywa autoprzeciwciała skierowane przeciwko antygenom zlokalizowanym w cytoplazmie granulocytów obojętnochłonnych. Jego wynik może wskazywać na choroby autoimmunologiczne z zapaleniem naczyń, takie jak ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (choroba Wegenera) lub zapalenie naczyń związane z przeciwciałami ANCA.
Inne Testy Serologiczne
W zależności od podejrzewanych schorzeń mogą być wykonywane również inne badania autoprzeciwciał, np. przeciw transglutaminazie tkankowej (celiakia), przeciw receptorom tyreotropiny (choroba Gravesa-Basedowa) czy przeciwko deamidowanej gliadynie (nietolerancja glutenu).
Źródła:
- Co wykrywa badanie przeciwciał przeciwjądrowych metodą immunoblotu?, https://badaniakrwi.pl/co-wykrywa-badanie-przeciwcial-przeciwjadrowych-metoda-immunoblotu/ [dostęp: 08.2024 r.].
- Choroby autoimmunologiczne – czym są, objawy, przyczyny, leczenie, https://diag.pl/pacjent/artykuly/choroby-autoimmunizacyjne-czym-sa-objawy-przyczyny-leczenie/ [dostęp: 08.2024 r.].
