W styczniu 1946 został powołany Zarząd Państwowych Nieruchomości Ziemskich, a w lutym 1946 – przedsiębiorstwo Polskie Nieruchomości Ziemskie, które przejęło nierozdzielone obiekty rolne o powierzchni 100 hektarów. Zadaniem powstałego PNZ była opieka nad przejętymi gospodarstwami oraz zorganizowanie działalności rolniczej do czasu przekazania zarządzanych majątków.
PNZ równolegle z przejmowaniem gruntów przeznaczonych do rozdzielenia zarządzało gruntami należącymi do wojska oraz różnych instytucji państwowych, a także grunty osób prywatnych rezygnujących z przyznanej im ziemi.
1 stycznia 1949 w atmosferze zatrzymań, zarzutów i aresztowań osób związanych z kierownictwem PZN (wśród zatrzymanych był Kazimierz Papara, Ludwik Slaski) z zarzutami szpiegostwa, zdrady, działań w celu obalenia ustroju PRL utworzono z zasobów Państwowych Nieruchomości Ziemskich – Państwowe Gospodarstwa Rolne.
Najwięcej gospodarstw „pegeerów” powstało w Polsce Zachodniej. W województwach: szczecińskim, Koszalińskim, słupskim, elbląskim, gdańskim ponad 50 % powierzchni do nich należało.
Krzymów (wieś w Gminie Chojna, powiecie gryfińskim). Podobnie jak w wielu wioskach na ziemiach odzyskanych, został tutaj utworzony w 1946 roku zespół Państwowych Nieruchomości Ziemskich. Do lokalnej grupy PNZ przyłączono majątki w Czartoryi, Drozdowie, Raduniu. W 1949 utworzono z nich zespół Państwowych Gospodarstw Rolnych, aby kilka lat później w 1957 Kombinat PGR Chojna z siedzibą w Krzymowie.
Równocześnie powstawaniu „pegeerów” towarzyszyły dramatyczne zdarzenia. W I połowie lat 50 tych do pracy w gospodarstwach kierowano osoby z tak zwanego marginesu społecznego (włóczęgów, prostytutki, ludzi zbytecznych) w celu umożliwienia „rehabilitacji ich postaw życiowych poprzez pracę”. W ten sposób ukształtował się tutaj specyficzny typ społeczności, nie przywiązanych do miejsca zamieszkania, życia, pracy.
Dzisiaj mieszkańcy popegeerowskich wsi próbują zachować pamięć o minionych czasach, o byłych pracownikach i miejscach, w których funkcjonowały PGR-y. Taką osobą jest między innymi Krzysztof Sienkiewicz mieszkaniec wsi Bary - bohater reportażu Anny Kolmer - „Rejs na Bary” w realizacji dźwiękowej Aleksandry Mazur-Woronieckiej opowiada o swoim pomyśle na utrwalenie historii Kombinatu PGR Chojna w Krzymowie.
Autor publikacji: Andrzej Krywalewicz / 30.01.2022
