Coraz więcej mieszkańców miast i wiosek zaczyna się interesować historią miejsc w których żyją. Chciałbym więc spojrzeć oczyma turysty pieszego lub rowerowego na istniejące wioski, kolonie oraz miejsca z pozostałościami zabudowań młynów wodnych, wiatraków holenderskich, nie istniejących zapomnianych osad powiatu gryfińskiego w którym mieszkam.
Małe, większe miejscowości znajdujące się na obszarze dzisiejszego Powiatu Gryfińskiego zostały w większości zasiedlone w zamierzchłych dla współcześnie żyjących czasach w XII, XIII wieku. Metrykami średniowiecznej przeszłości pozostały w większości kamienne kościoły. W różny sposób potraktował czas kościoły - świątynie szczęśliwie przebudowywane zachowały do dzisiaj bogate, cenne wyposażenie, pochodzące z różnych okresów czasu, natomiast inne kościoły spotykał tragiczny los, często w wyniku pożarów, wojen niszczone odbudowywane niestety zatracały pierwotny charakter architektoniczny oraz wyposażenie. Co ciekawe, przemieszczając się w kierunku wschodnim (w kierunku Gdańska) zwrócimy uwagę, że świątynie występujące na terenie państwa krzyżackiego zostały wybudowane znacznie później niż na naszym terenie. Proponuję krótka podróż w czasie po Ziemi Chojeńskiej.
 |
| Kościół w Nawodnej wybudowany w XV wieku |
Pierwsze pisane źródła związane z miejscowością pochodzą z roku 1244.W roku 1244 książę pomorski Barnim I nadał osiadłym w Ziemi Bańskiej (w roku 1235) templariuszom miejscowość Nahusen (dzisiejsza Nawodna) zlokalizowaną w odległości kilku kilometrów na zachód od Chojny. Wioska w różnych okresach historycznych przynależała kilkakrotnie na przemian do Księstwa Pomorskiego i Nowej Marchii, podobnie jak sąsiadujące Lisie Pole. Nawodna została wspomniana przy opisie granic Chojny 2 VII 1271. Brakuje nazwy miejscowości w rejestrze wsi sporządzonym dla celów podatkowych w roku 1337 na polecenie margrabiego Nowej Marchii Ludwika Starszego, co wskazuje na przynależność w tym czasie wioski wraz z przylegającymi obszarami do Księstwa Pomorskiego.
 |
| Zabytkowa zabudowa miejscowości Nawodna w pobliżu kaplicy. |
 |
| Dzwony wieży kościelnej w Nawodnej |
 |
| Barokowa bramka i zabytkowe ogrodzenie kościelne |
W okresie panowania w Nowej Marchii przedstawicieli Hohenzollernów pojawia się nazwa miejscowości w związku z planowanym spotkaniem na styczeń 1461 z książętami pomorskimi w związku z zakusami Rajców Miasta Chojny na miejscowość Nawodna, co również wskazywałoby na bezpośrednią przynależność do terytorium książąt pomorskich. Już po kilku latach w roku 1475 sołtys z Nahusen czyli dzisiejszej wioski Nawodna znalazł się wśród darczyńców szpitala św. Jerzego w Chojnie. Kolejną ważną datą w dziejach wioski jest rok 1481, kiedy to wieś nadana została hrabiemu Hansowi z Hohnstein panu na Vierraden i w ten sposób dołączona do jego władztwa w Schwedt, Po wygaśnięciu domu Hohnsteinów w XVII wieś przechodzi na domenę elektora. Po zakończeniu II wojny światowej w latach 1945 - 1954 Nawodna pełniła funkcję siedziby gminy. Wieś w kształcie owalnicy, w części południowej znajduje się kościół pochodzący z XV wieku, wieża dobudowana w kolejnym stuleciu. Z przykrością należy podkreślić, że pożar kościoła w roku 1964 boleśnie pozbawił świątynię cennego wyposażenia - kościół zatracił swój pierwotny urok. Nastąpiły nieodwracalne straty. Interesujące jest zabytkowe ogrodzenie kościoła z zachowanymi barokowymi bramkami. Miejscowość ładnie wkomponowana w nurt rzeki Rurzycy zachowała niezwykły wdzięk i klimat miejsca wtopionego w urokliwy leśny krajobraz.
 |
| Widok na Nawodną od strony Rurzycy |
Lisie Pole
Opuszczamy wioskę i udajemy się w kierunku północno - wschodnim do miejscowości Lisie Pole. Wraz z Nawodna w minionych okresach historycznych przynależały do jednego organizmu państwowego lub istniała pomiędzy nimi granica.
 |
| Pomnik upamiętniający ofiary I Wojny Światowej w Lisim Polu |
Granicę dzielącą Księstwo Pomorskie i Nową Marchię stanowiła również rzeka Rurzyca. Charakterystyczną cechą pogranicza jest z całą pewnością okresowa przynależność obszarów, miejscowości do rywalizujących ze sobą organizmów państwowych. Tak było również w przypadku Lisiego Pola, które przez większą część późnego średniowiecza należało do Księstwa Pomorskiego. Nazwa niemiecka wioski Uchtdorf jest prawdopodobnie pamiątką po nazwie rzeki Uchte, którą przeniosła tu ludność przybyła z terenów leżących po drugiej stronie Odry, z obszaru Starej Marchii . Po raz pierwszy nazwa wioski pojawia się w 1271 roku w związku z potwierdzeniem dla miasta Chojny posiadłości i praw. Obszary miejskie rozciągały się po Nawodną, Jelenin, Godków i właśnie Lisie Pole. W okresie administracji Zakonu Krzyżackiego w Nowej Marchii zachodnia granica została wyznaczona przez Odrę, natomiast północna przez rzekę lokalną Rurzycę. Obszary Lisiego Pola przynależne do Księstwa Pomorskiego stawały się źródłem konfliktów, ponieważ Krzyżacy niesłusznie uzurpowali sobie prawo do tych terenów. Pokonując urokliwą, pagórkowatą drogę, której dość długi odcinek znajduje się w lesie dochodzimy do Lisiego Pola.
 |
| Kościół w Lisim Polu |
 |
| Wnętrze kościoła w Lisim Polu |
 |
| Pastorówka w Lisim Polu |
Jeden z najstarszych kościołów kamiennych na Pomorzu Zachodnim i stara pastorówka uwieczniona w powojennej kronice filmowej
Zachwycający kościół kamienny.Zachwycający kościół kamienny wykonany z pieczołowicie wykonanych kwadr kamiennych, wybudowany pierwotnie na prostokątnym fundamencie. Od strony zachodniej do kościoła prowadzi trójuskokowy portal wejściowy. Brak zachowanych śladów wejść w pozostałych ścianach wskazuje, że od czasu powstania świątyni było to jedyne wejście. Teren przykościelny to dawny cmentarz , w pobliżu wejścia do świątyni stoi podstawa pomnika upamiętniającego ofiary I wojny światowej z zakrytymi warstwą tynku napisami. W pobliżu kościoła oddzielona przez drogę stoi zabytkowa pastorówka. Jako ciekawostkę podam, ze wspomniany budynek pastorówki został uwieczniony w powojennej kronice filmowej.
 |
| Zabytkowy dzwon w kościele w Lisim Polu |
Dalszy etap mojej podróży prowadzi przez Kolonię Lisie Pole, Strzelczyn, Grzybno, Kamienny Jaz i Rurkę. Zachęcam do dalszej wędrówki...
Źródła:
http://encyklopedia.szczecin.pl/wiki/Historia_Nawodnej, (14.04.2015)., Paweł Migdalski. Dokument księcia pomorskiego Barnima I z 1244 roku z darowizną wsi Nawodna dla zakonu templariuszy, zawierający pierwszą wzmiankę o Chojnie, [w] Chojna i okolice na przestrzeni wieków (2), red. R. Skrycki, Chojna-Zielona Góra 2008, s. 9-13., Wikipedia, Kataster Nowomarchijski Ludwika Starszego, 23.11.2013, http://pl.wikipedia.org/wiki/Kataster_Nowomarchijski_Ludwika_Starszego, (08.04.2015), Edward Rymar, Z dawnych dziejów przyodzańskiej Nowej Marchii, Terra Incognita, Chojna 2012,http://zp.pl/lisie-pole--wciaz-nieodkryta-historia,artykul_1_147_0_0 , (16.04.2015), Edward Rymar, Słownik Nowej Marchii t.2, (w przygotowaniu do druku),
